Jak poprawnie przechowywać miód i produkty pszczele?

Jak przechowywać miód? Jakie warunki zapewnić miodom? Czy miód może się zepsuć?

Często dostajemy takie pytania i cieszy nas, że ten temat Was interesuje, bowiem bardzo dużo osób nadal błędnie przechowuje ten pszczeli skarb, a aby korzystać w pełni z jego walorów warto zadbać o odpowiednie warunki jego przechowywania.

W niniejszym wpisie blogowym pochylimy się nad tym tematem i wyjaśnimy jak zadbać o nasze skarby z ula! Zapraszamy do lektury.

 

Spis treści:

1. Definicja miodu i jego rodzaje.
2. Proces powstawania miodu i enzymy zawarte w miodzie.
3. Wpływ temperatury na miód.
4. Wpływ nasłonecznienia na miód.
5. Wpływ wilgotności na miód.
6. W jakim pomieszczeniu przechowywać miód?
7. Przechowywanie suchych produktów pszczelich.
8. Podsumowanie.

 

1. Definicja miodu i jego rodzaje.

Miód - z definicji, a właściwe z ustawowo chroniona nazwa uwielbianego przez wielu naturalnie słodkiego środka spożywczego wyprodukowanego przez pszczoły miodne. Może być on produkowany tylko przez te dzielne owady - nie ma mowy tutaj o ingerencji człowieka. To chyba cała tajemnica tego pszczelego skarbu czy płynnego złota jak niektórzy go określają. Pszczoły mogą produkować go z nektaru roślin - w przypadku miodów nektarowych oraz wydzielin żywych części roślin, lub wydzielin owadów wysysających żywe części roślin jeśli mowa o miodach spadziowych. Zdarza się również, że pszczoły skorzystają również z tych dwóch pożytków tworząc miody równie unikatowe nektarowo-spadziowe.

2. Proces powstawania miodu i enzymy zawarte w miodzie.

Kluczowym natomiast jest sam proces powstawania miodu - pomiędzy zebraniem pożytku po gotowy miód. Przerabiany jest on przez łączenie i dodawanie do niego enzymów pszczelich, kolejno składanych, odwodnionych, gromadzonych i pozostawionych w komórkach plastrów miodu do dojrzewania.

To właśnie omawiane enzymy zawarte w miodzie stanowią jedną z największych wartości tego produktu pszczelego i to właśnie w trosce o zachowanie ich warto dołożyć wszelkich starań aby nasz miód miał jak najlepsze warunki przechowywania, a on odwdzięczy się nam swoimi właściwościami biotyczno leczniczymi.

3. Wpływ temperatury na miód.

Kluczowy czynnik jakościowy w naturalnym i surowym miodzie to temperatura, dlatego w tym akapicie skupimy się na wpływie temperatury na miód.

Temperatura ponad 50 stopni Celsjusza niszczy zawarte w miodzie żywe ciała biotyczne, dlatego tak bardzo ważnym jest aby nie dodawać go gorących napojów, ponieważ pozbawiamy go wtedy najcenniejszych walorów zdrowotnościowych. W ulu naturalnie rejestrujemy temperatury nawet do 42 stopni, jednak przeważnie podczas sezonu w gnieździe waha się ona w okolicach 35 st. C. i jest ona związana z wychowem czerwiu. Dobrą praktyką jest zatem, aby przy użytkowaniu miodu nie przekraczać 40 st. Celsjusza, ale po jego pozyskaniu i przechowywaniu poza ulem należy zachować znacznie niższe warunki temperaturowe jego przechowania.

Po wyjęciu z ula ramek miód jest wirowany, a kolejno rozlewany do opakowań. Tak przygotowany miód należy szczelnie zamknąć i umieścić w suchym, chłodnym i zacienionym miejscu.

Ale czym jest chłodne miejsce? Dobrą praktyką jest przechowywanie miodu w temperaturze pomiędzy 8 a 18 stopni Celsjusza. Sprzyjająco na proces krupienia miodu wpłynie temperatura ok. 14-18 st. C, natomiast w temperaturach od ok. 25 do 40 stopni będzie następowało upłynnianie miodu i przechodzenie jego w stan patoki, czyli postaci płynnej. Polska norma PN-88/A-77626 mówiąca o warunkach przechowywania miodu wskazuje natomiast, że temperatura nie powinna ona przekraczać 18 stopni Celsjusza.

4. Wpływ nasłonecznienia na miód.

Często dodaje się również adnotację o miejscu bez dostępu promieni słonecznych - jest to również ważny bardzo aspekt i pozwoli on również uchronić miód od różnic temperaturowych na jego powierzchni, a także zabezpieczyć go przed niechcianymi zmianami jak np. uaktywnienie się naturalnie występujących w miodzie drożdżaków i rozpoczęcie procesów fermentacyjnych, co niestety w konsekwencji wyklucza go z bezpośredniego spożycia.

Podsumowując zgodnie z dobra praktyką raz przedstawionymi normami, należy zapewnić miejsce nie tylko chłodne, lecz również zacienione w celu uniknięcia negatywnego wpływu nasłonecznienia na miód oraz zapewnienia jego naturalnych właściwości zdrowotnych.

 

5. Wpływ wilgotności na miód.

Dojrzały miód zawiera około 80% cukrów prostych i około 16-20% wody, także można go nazywać przesyconym roztworem cukrów. Taki rozwór ze względu na wysoką gęstość i niską zawartość wody ma tendencję do pobierania wody z otoczenia. Miód zatem ma właściwości higroskopijne to znaczy, że silnie wchłania wilgoć, a ponadnormatywna zawartość wody może prowadzić do niekorzystnych w nim zmian, od rozrzedzenia produktu, przez jego rozwarstwianie się aż po uaktywnienie się naturalnie występujących w nim drożdżaków prowadzących do jego fermentacji.

Tak ważnym jest zatem przechowywanie miodu w szczelnym opakowaniu i zadbaniu o odpowiednie warunki jego przechowywania ze względu na istotny wpływ wilgotności na miód. Pomieszczenie w którym znajduje się miód zgodnie z Polską normą wilgotność względna powietrza w pomieszczeniu powinna mieścić się w granicach 65-75%.



6. W jakim pomieszczeniu przechowywać miód?

Znając już wymagania oraz preferencje dot. temperatury oraz wilgotności należy zwrócić uwagę na to w jakim pomieszczeniu prawidłowo przechowywać miód. W określeniu jego oraz zaadaptowaniu możemy również skorzystać z nieobligatoryjnej ale trafnej Polskiej Normy “PN-88/A-77626” dot. przechowywania produktów pszczelich - wg. której pomieszczenie powinno być suche (zgodnie ze wcześniejszym podpunktem), dostatecznie przewiewne i wolne od obcych zapachów (posiadające sprawną wentylację) i dodatkowo warto, aby posiadało zabezpieczenia przed szkodnikami (jak np. muchy, osy, mole, mrówki czy myszy). Pomieszczenie powinno być czyste, półki na których przechowywane są produkty powinny być łatwo zmywalne, a sama posadzka czysta i niepylna, aby kurz czy pył nie znajdował się na produktach spożywczych. Miejsce przechowywania produktów pszczelich powinno nie mieć bezpośredniego dostępu do promieni słonecznych oraz mieć stałą temperaturę nieprzekraczającą 18 stopni Celsjusza.

W domowych warunkach najlepszym miejscem przechowywania miodu będzie wybranie chłodnej piwniczki, garażu czy spiżarki, ale jeśli nie mamy takich pomieszczeń w domu, a lubimy mieć miód zawsze pod ręką to dobrym rozwiązaniem będzie również trzymanie go w lodówce. Tutaj należy tylko pamiętać o dokładnym zakręceniu słoika, ponieważ miody jak już wspomnieliśmy wcześniej są silnie higroskopijne, ale również świetnie przyjmują inne zapachy. Trzymając miód w kuchni wybierajmy szafki możliwie bliskie posadzki zapewniając mu odpowiedni komfort temperaturowy oraz niski poziom wilgoci.

Wystrzegajmy się natomiast miejsc blisko urządzeń, które emitują ciepło jak np. kaloryfer, piekarnik czy szafka obok lodówki, a także nasłonecznionych parapetów i blatów kuchennych.

7. Przechowywanie suchych produktów pszczelich.

A co z przechowywaniem drogocennych produktów pszczelich takich pyłek, pierzga czy propolis? Największym ich wrogiem jest wilgoć oraz mikroorganizmy, dlatego również zadbajmy o miejsce przede wszystkim suche, ale i chłodne oraz bez dostępu do promieni słonecznych. Również dobrym miejscem będzie tutaj lodówka, czy chłodna piwniczka, ale przechowując i użytkując je pamiętajmy o dokładnym ich zakręcaniu, aby uchronić je także przed mikroorganizmami. Omawiane produkty można także z powodzeniem zamrozić bez obawy o utratę ich wartości odżywczych.

 

8. Podsumowanie.


W podsumowaniu poruszymy dość prostą, ale ważną sprawę - czytajmy etykiety oraz zawarte na nich przez producentów zalecenia dot. przechowywania produktów spożywczych. Zadbanie o odpowiednie warunki przechowywania produktów pszczelich pozwoli cieszyć się nam wysokiej jakości wyrobom pszczelim, zachowując ich wszelkie wartości odżywcze oraz przede wszystkim właściwości biotyczno-lecznicze, dzięki którym to nie tylko produkty spożywcze, ale również lecznicze!

Pamiętajmy, że miody naturalne to produkty żywe i surowe - nie są one pasteryzowane, ani nie są dodawane do nich żadne sztuczne środki konserwujące. Niestosowanie się do zaleceń przechowywania produktów pszczelich może pogorszyć ich jakość, a w niektórych przypadkach prowadzić nawet do wystąpienia trwałych wad w produkcie wykluczających je z bezpośredniego spożycia.

 

Bibliografia/ Źródła:

- Działalność WIJHARS w Olsztynie - “Miód – co warto wiedzieć” (Autor: Małgorzata Staniszewska) Tekst opublikowany w Wiedza i Jakość nr 3 (60)/2020 (https://www.gov.pl/web/wijhars-olsztyn/miod-co-warto-wiedziec)
- Art. 2 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2021/405 oraz art. 2 pkt 34 a) i 34 b) rozporządzenia (UE) 2022/2292
- ULmonitoir artkuł Pasieka 24.pl (https://pasieka24.pl/index.php/pl-pl/aktualnosci/wiadomosci-z-polski/1843-ulmonitor)
- Ostrowska W. 1998. Gospodarka pasieczna. Warszawa, PWRiL
- Wilde J. Prabucki J. 2008. Hodowla pszczół. Poznań, PWRiL
- pasieka24.pl - Pszczelarskie fakty i mity - art. “MIT: Nie warto podgrzewać rodzin pszczelich, ponieważ może im to zaszkodzić”
(https://pasieka24.pl/index.php/pl-pl/biblioteczka-pszczelarza-z-pasja-ksiazki-pasieki/230-k2500-pszczelarskie-fakty-i-mity/3212-s032-mit-nie-warto-podgrzewac-rodzin-pszczelich-poniewaz-moze-im-to-zaszkodzic)
- https://www.portalpszczelarski.pl/artykul/1021-temperatury-w-ulu-a-zycie-pszczol
- Polską Normą PN-88/A-77626 Miód pszczeli magazyny do przechowywania miodu
(https://www.gov.pl/web/ijhars/przepisy-okreslajace-jakosc-handlowa-miodu)
- https://pasieka24.pl/index.php/pl-pl/biblioteczka-pszczelarza-z-pasja-ksiazki-pasieki/71-wszystko-o-pylku-i-jego-pozyskiwaniu/725-cz-5-przechowywanie-pylku
- https://www.miod.pl/jak-przechowywac-pylek-pszczeli-i-pierzge/