Pożytki pszczele w Polsce- czyli jakie gatunki miodów Produkowane są w naszym kraju.

W pszczelarskim świecie od lat krąży już, wywodzące się ze wschodu, przysłowie że: “dobrzy pszczelarze są tam, gdzie dobre są pożytki”. Jak i w większości znanych nam przysłów, tak i w tym wypadku, wiele w tym stwierdzeniu prawdy.

No dobrze, ale w zasadzie czym są te całe pożytki pszczele? Jakie je rozróżniamy i jakie najczęściej występują w naszym kraju? I w końcu chyba to co najważniejsze dla nas, jako miłośników pszczelego przysmaku-jaki wpływ ma dany pożytek na to, co finalnie ląduje w naszej kuchni?

O tej kluczowej w pszczelarskim świecie kwestii, porozmawiamy sobie w dzisiejszym blogu.

 

Spis treści:

1. Pożytek pszczeli- czym jest?
2. Pożytek pszczeli- jakie wyróżniamy?
3. Pożytek pszczeli, a uwarunkowania zbiorów.

 

 

1. Pożytek pszczeli, czym jest? 

Pożytek pszczeli, o którym dzisiaj sobie porozmawiamy, to tak naprawdę nic innego jak zebrane przez pszczoły surowce pochodzenia roślinnego, wykorzystywane przez nie do wyrobu miodu oraz pierzgi.

Pożytek pszczeli, który jest przenoszony do ula (potocznie zwany “wziętkiem”) to zebrane przez naszych skrzydlatych przyjaciół: pyłek kwiatowy, nektar, a także spadź, który jest zarówno surowcem, jak i pokarmem i który zostaje przerobiony w ulu na miód oraz pierzgę.

 

2. Pożytki pszczele- jakie wyróżniamy?

Zanim porozmawiamy sobie o konkretnych rodzajach pożytków, które możemy spotkać w Polsce i nie tylko, warto wspomnieć o kluczowych parametrach, które wyróżniają każdy z pożytków, które decydują niejako o atrakcyjności danego pożytku względem pszczół.

Są to przede wszystkim wydajność miodowa (a dokładnie wydajność nektarowa i pyłkowa) oraz termin zakwitania i długość kwitnienia.

Oczywiście jak sama nazwa wskazuje, najważniejszą kwestią jest wspomniana wydajność pożytku, która w dużej mierze decyduje o tym, jak duże zbiory miodu możemy z danego pożytku otrzymać. Dobry pszczelarz musi więc poza wiedzą stricte pszczelarską, znać się na botanice i wiedzieć czego może się spodziewać po danym gatunku roślin i pożytków. 

O poszczególnych terminach i długości kwitnienia roślin w Polsce, powiemy nieco więcej w dalszej części wpisu, teraz natomiast prześledźmy sobie jak wygląda chyba najpopularniejszy podział pożytków, czyli ten związany z samym już z okresem kwitnienia.

Na potrzeby tego wpisu, wyróżnimy sobie pięć z nich: pożytki bardzo wczesne, pożytki wczesne, pożytki środka sezonu, pożytki letnie oraz pożytki późne.

 

Pożytki bardzo wczesne:

• Leszczyna- roślina charakterystyczna dla każdego pszczelarza jednak przez pszczoły umiłowana ze względu na ogromną dawkę świeżego pyłku w okresie intensywnego ich rozwoju, początkiem każdego sezonu.

• Mniszek pospolity- jedna z bardziej powszechnie spotykanych roślin w naszym kraju. Masowo kwitnie w trawnikach czy sadach, nawet już od początku kwietnia. Pomimo, że pożytek ten nie jest może jakoś bardzo miododajny, to jednak praktycznie co sezon, na polski rynek trafiają znaczne ilości miodu mniszkowego, które z powodzeniem znajdują swoich nabywców. 

• Jagoda kamczacka- rodzaj upraw, która ostatnimi czasy rozwija się bardzo dynamicznie w naszym kraju, ma ten moment jednak w naszej ofercie oferujemy  jeszcze tylko przetwory owocowe z jagody kamczackiej (sok z jagody kamczackiej, syrop z jagody kamczackiej, dżem z jagody kamczackiej), gdyż jako pożytek nie jest łatwy do wytworzenia czystego miodu o dominującej zawartości nektaru.
  
  Pierwsze kwiaty na wczesnych odmianach, pojawiają się już z końcem marca, kiedy pogoda w Polsce bywa jeszcze bardzo zmienna, co za tym idzie próby pozyskiwania tego rodzaju miodu, udają się z dość zmiennym szczęściem. Najczęściej uprawianymi odmianami, są te pochodzenia japońskiego, rosyjskiego oraz kanadyjskiego.

 

Pożytki wczesne:

• Rzepak- pożytek, a co za tym idzie miód, który jest jednym z powszechniejszych, jak nie najpowszechniejszym pożytkiem w Polsce. Jego mieniące się już od początku kwietnia łany, są idealnym terenem do gromadzenia bardzo dużych ilości nektaru oraz pyłku. 
  
  Na tym powszechnym polskim pożytku powstaje jeden z najbardziej popularnych gatunków miodu- miód rzepakowy. Jest on miodem, o przyjemnym aromacie, zmieniającym z czasem swoją barwę na kremową, niekiedy praktycznie białą. Pomimo, iż nie jest on miodem specjalnie słodkim w smaku, jest to jeden z bardziej lubianych przez dzieci miodków.

 

• Borówka wysoka- zwana też amerykańską, to jeden z gatunków, którego konsumpcja zarówno owoców, jak i pochodzącego z niej miodu borówkowego, stale rośnie i cieszy się dużym uznaniem wśród konsumentów, co sprawia, że coraz większą uwagę przykładają też do niego plantatorzy i pszczelarze. Sam jej pożytek nie jest tak atrakcyjny dla pszczół jak chociażby rzepak, dlatego też osoby odpowiedzialne za jej uprawę, przykładają do niej często szczególną uwagę.

Pożytki środka sezonu: 

• Akacja- a w zasadzie robinia akacjowa lub robinia biała, jest to bardzo atrakcyjny pożytek dla naszych pszczół. Istotną kwestią w jej wypadku jest bardzo krótki okres kwitnienia, który trwa średnio od 8 do 12 dnia, a gdy mamy do czynienia z upalnym, suchym latem, bywa że i nawet krócej. Wiąże się to z problematycznością jej uprawy, bo gdy okres kwitnienia przypada akurat na kapryśną pogodę lub moment jej załamania, to przy tak krótkim okresie kwitnienia, bywa ciężko o miód z tegoż pożytku. Miód akacjowy charakteryzuje się bardzo jasną barwą, przyjemnym aromatem i długim okresem płynności.  

• Facelia- jeden z bardziej atrakcyjnych dla pszczół pożytków. Gdy zostanie posiana we wczesnym terminie, na żyznym i wilgotnym podłożu, gwarantuje bardzo dużą miododajność. Z tego pożytku powstaje szeroko już znany wśród konsumentów miód faceliowy, nigdy jednak nie zyskał sobie on takiej rzeszy fanów jak niektóre przez nas już wyżej wspomniane. 

• Malina- jest to pożytek będący źródłem bardzo lubianego przez konsumentów miodu malinowego. Występują one w dwóch odmianach: letniej, owocującej na tzw. pędach dwuletnich oraz jesiennej, która owocuje na pędach tego samego roku, co pozwala na podwójny zbiór.

 

Pożytki letnie: 

• Lipa- wyróżniamy przede wszystkim jej dwa rodzaje: drobnolistną i szerokolistną, z obu powstaje pyszny najchętniej wybierany przez naszych Klientów miód lipowy. 
  
  Ta pierwsza z nich, zakwita niekiedy nawet i do trzech tygodni później od swojej szerokolistnej koleżanki ale jest jednocześnie znacznie bardziej miododajna.
  
  Gdy warunki pogodowe są sprzyjające, lipa potrafi być pożytkiem, będącym głównym zbiorem w całym sezonie. Miód lipowy, przez lata dorobił się statusu jednego z bardziej popularnych produktów pszczelich, a to w dużej mierze za sprawą przypisywanych mu silnych właściwości przeciwinfekcyjnych, z którymi w okresie jesienno-zimowym, mierzy się niestety wiele z nas.

 

Pożytki późne:

• Wrzos- jest to pożytek znany pszczelarzom od dziesiątek lat, prawdopodobnie jeszcze z okresu przedwojennego. Miód z nich powstający dzięki charakterystycznym walorom smakowym, zdobył sobie na przestrzenii dekad szerokie grono miłośników. Miód wrzosowy, z biegiem lat, staje się coraz cięższy do uzyskania, na co wpływa zarówno kurcząca się powierzchnia samych wrzosowisk, jak i problematyczność pod względem technicznym, gdyż jest to miód ciężki do tzw. odwirowania. Jego wyjątkowy smak, zapach, a także wspomniane powyżej czynniki, przyczyniły się do tego, iż miód wrzosowy, jest obecnie z reguły najdroższym miodem, jaki możemy kupić w Polsce. 

• Nawłoć- jeden ze stosunkowo “nowszych” pożytków wykorzystywanych w naszym kraju. Wyróżniamy trzy jej rodzaje, takie jak nawłoć kanadyjska, pospolita oraz późna. Miód nawłociowy charakteryzuje się intensywnym aromatem i kwaskowatym posmakiem.
  
  
  

3. Pożytek pszczeli, a uwarunkowania zbiorów:

Pszczelarze od lat, rok do roku, planują swoje zbiory i pozyskiwanie konkretnego miodu, na wiele tygodni, a nawet miesięcy do przodu. Każdy mniej lub bardziej doświadczony pszczelarz wie jednak, że nie wszystko w tym wypadku tak na prawdę zależy od niego samego i jego planu zbiorów.

Jedną z kluczowych kwestii jest oczywiście nieregularność zakwitania wielu roślin.
W Polsce, na przestrzenii ostatnich kilku lat, możemy bardzo łatwo zaobserwować to zjawisko. Okres wiosenny, który co roku ostatnio zaskakuje nas swoim przebiegiem, szybko pojawiające się wysokie temperatury, brak regularności w opadach i samym ich występowaniu, sprawiają, że efektem tego jest niekiedy bardzo krótki okres zakwitania poszczególnych roślin. Niekiedy natomiast, miododajne rośliny zakwitały znacznie wcześniej ale też okres samego kwitnienia był rekordowo długi. Jedną z niewielu ostatnio stałych rzeczy w tej kwestii, pozostaje na szczęście sama tzw. sekwencja zakwitania, czyli kolejność według której rośliny dostarczają pszczołom danego pożytku. 

Coraz częściej niestety w ostatnich latach, ciężkie do przewidzenia warunki pogodowe, w których to zmiany zachodzą coraz dynamiczniej, fale upałów, przeplatane sporymi ochłodzeniami, okresy suszy, po których nagle następują dni ulewnych, nawalnych wręcz opadów, negatywnie odbijają się na samych pożytkach pszczelich, a co za tym idzie-produkcji miodu.

Niezmiernie istotną kwestią, są również warunki uprawne, w jakich rozwijają się nasze miododajne rośliny. Każdy z pożytków ma swoje “osobiste preferencje”, których występowanie na danym obszarze gleby, powodują lepszą harmonijność i miododajność upraw.



Bibliografia/Źródła:
- Mieczysław Lipiński: Pożytki pszczele. Warszawa: Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2010
- lyson.com.pl/artykuly-pszczelarskie/2019/06/27/pozytki-pszczele-warte-uwagi
- pasieka24.pl/index.php/pl-pl/pasieka-czasopismo-dla-pszczelarzy/105-pasieka-1-2003/1267-poytki-pszczele
- https://www.portalpszczelarski.pl/artykul/221/glowne_pozytki_pszczele.html